=HISTORIA E QYTETRIMIT EUROPIANË=
Kronologjia e para historisë së Europes
Periudha që nga 8 300 Para Krishti
Në Europë pasi terhiqen akullnajat e mdhaja, shpalosen zona të mdhaja
në ultësina të vershueshme ku flora dhe fauna gjejnë një lulzim të
volitshëm ku edhe banoret e kanë atur shumë lehtë qe të furniohen e ketë
begati
-7500 Para Krishti
Ngritja e ujërave bëjnë ndarjen e kontinentit të Europes nga ishulli i Britanisë së Madhe.
-7150 Para Krishti
Prej 13 000 para Krishti Deti i Zi ishte njê Liqe i madh i vili
gradualishtê thahej, qê ishte 100 metra nën nivelin e Medheut, njashtu
si sot qê ështê Deti i Vdekur, mirëpo kah fundi i epokes së shkrirjes së
akullnajave niveli i ujit ngritet për 120 metra, dhe në vitin 7150 para
Kriishti, deti Mesdhe u zgjërua dhe kaperceu pragun e grykes së
Bosforit, keshqe mbrenda dy vite liqeni u egalizua me detin Medhe
Në Laponië, në veri të Suedisë, grupe te njerzve gjuetar dalin në siperfaqe te ardhur nga Lindja, perendimi dhe Jugu
-6500 para Krishti,
Në Afrikën e Veriut dhe Sahara bëhën dresimet e kafshëve shtëpiake nga banorët vëndas.
-6500 Në Shqipëri zbulohet ferma më e vjetër në Europë, 6500-vjeçare
============================
Fillimet e qytetrimit Europianë:
Në Milienumin e IV-të para Krishti, në Europen qendrore fillon epoka e
kultures së Lepenski Vir, në te dy anët e Danubit, tek gryka e portave
te hekurta, në një fshat më nja 100 njerëz në 22 shtëpi
Në Kretë në vendin e quajtur Knosos zhvillohet një qender Neolitike.
-5 200 Para Krishti,
agrikultoret e parë paraqiten në Europë dhe perhapen në drejtim të Holandes.
Ata prodhojnë një keramik karakteristike dekorative më shpulla të prera.
-4500 para Krishti në Europen lindore zhvillohet teknika e bakrit të
shkrirë në kalllupe qe shkrihej në një temperatur të lartë nga rrëshiqi.
Paraqiten sepultura të pasura, sidomos ato në Varna në Bullgari, ku ne varreza shohim detaje tjera prestigjioze.
-4500 para Krishti ketu në Varna Bullgari, paraqitet një civilizim
misterioz, pra ky civilizim shtrihej brigjeve të liqenit afër Detit të
Zi, afër Varnes, ku ky civilizim njohi në zhvillim të lartë, të pa parë
për epoken.
Së pari gjejmi ketu qypa të mrekullueshëm, idol nga
ashti e guri si dhe vegla nga bakri. Pastaj një kilometer më tej jo
largë Varnës, për herê të parë janê punuar gjêsende prej ari, më të
vjetrat të zbuluara deri mê sot.
Në regjionin e poshtëm të Danubit, shtazet pêr terhjekjen e pendes për tê lavruar janë gjetur në shumê vende.
Poashtu në Rudna Glava është gjetur miniera e parë e bakri në botë.
-3800 para Krishti, fshatrat e parê të fortifikuara ne europen perendimore,
-3650 para Kriishti, në Rusi janë gjetur në varreza funerare karrocat e para tê terhequra nga kiet.
Në Milienumin e II-të ngriten monumentet megalitike te Karnakut në perendim të Francës.
-3200 para krishti në Hungari hasim karrocen e bujqëve.
===============================
-3500 Para Krishti,
Vala e parë e Indo Europianëve në Skandinavië.
-2900 Para Krishti,
Njohim Mikenen dhe Trojën.
Migracionet karriene në Qipro
Invazioni i një populli Anatolien në kretë, qe e bêjnê të njohur civilizimin Minoenë. Ishte nje popull paqêsor deh i fuqishëm.
-2800 para krishti, fillon ndertimi i Stonhengjit në Angli.
=======================
Migracionet:Popujt Aziatikë
Aziakët ndahën në dy degë mjerishtë që nuk e dijmi se gjuhët e tyre a ishin të njejtes familje apo jo.
Popujt e veriut të Azisë janë stergjyshêrit e popujve tê gjuhës
eusakaro-kaukaziane, nga rrjedhin gjuhët Baske, Gjeorgiane dhe Qerkeze.
Ndërsa popujt Aziatikë të jugut; Pellazgët që flisnin këtê gjuhê të
ketij populli që tani ka humbur, ku ishin të shperndarë në kohën e
Neolitit deri në Lindjen e Afërme, si dhe në Europë duke sjellur me vete
tekniken e Agrikultures, të blegtorisë deh keramikës.
Qytetrimet Aziatike ishin në ngritje tê madhe tê zhvillimit ku
Pellazgët e Kretës dhe Anatolisë kishin çpikur një shkrim mirëpo u
zhduken nga invadimet pontike.
Natufianët:
Natufianët janë
stergjyshërit e të gjithë popujve aziatikë qê u qfaqen në Neolitikë. E
kanë vijuar një evolucion të gjatë në këto vende që nga Paleolitiki.
Pishtarin e ketij civilizimi e merr një fis nga veriu, Myrejbetienët, qëkrijuan agrikulturen e parë.
Mirëpo dal nga dale këtë civilizim e zëvendëson populli Natufian.
Myrejbetienët;
Asianiket Myrebejtienê janê njê degë e Natufianëve.
Mlekët:
Civilizimi më i vjetër i njohur deri mê sot tek popujt e Mlekëve është
civilizimi i Zarzienëve, 10 000 para krishti, pastaj Mlekasët ndahen në
dy degë; njëra në jug të liqenit të Vanit(Armani) dhe tjetra degë në jug
të liqenit Urmia.
Rreth 6700 para krishti njihen kultivatoret e dhive dhe te deleve, nga Hati edhe këta Myrejbetienë.
Në Miliennumin e II-të para Krishti, nën influencen e Sumerëve,
Elamitêt që ishin edhe keta popull Mlekas perendimor, çpikin një sistem
tê shkrimit dhe që e perhapin deri në Iranin perendimor. Për t'iu ikur
sulmeve indo europiane Ariane dhe Indus, disa fise leshuan vendin e
quajtur Kopet Dagh dhe shojnë në Afganistanë.
Kahë fundi i Milenumit të II-të Indo Europianët Arianë dhe Indus e pushtojnë Iranin dhe Afganistanin ku dhe sjellin Bronxin.
Triaaletienët Hatis:
Asianikêt Hatti janë një degë e trialetienëve, proto Kaukazienëve, te
cilët rreth 7200 deri 7000 para krishti perhapin kulturen e grurit dhe
të tërrshërës, fillojnë të ndertojnë shtepi katrore kah lindja dhe
perparojnë kah lindja në Anatolinë qendrore, ku pastaj rreth 5000 apo
deri 4500 para krishti azianikët Pellazgë të Kan Hasanit II si dhe të
Bejkesultanit do ta pushtojnë Anatolinë jugore, duke i shtyer
Trialetienët Hattis kah veriu. Më vonë kur Indo Europianët nezitë
formojnë një perandori në Anatolinë qendrore, marrin emrin Hittitë, nê
pekujtim të popullit të mundur tê këtij vendi, Hatis.
Seskelët:
Seskelët ishin më siguri një degë e azianikëve trialetienë, të ardhur
nga Haçilari i Anatolisë për tu instaluar në Greqi. Seskelienët mundën
rreth vitit 4400 para krishti nga Pellazgët ku i kemi gjetur shenjat e
fshatrave të tyre të djegura. Një pjes e Seskilienëve instalohët në
Italinë jugore rreth vitit 3800 deri 3200 parakrishti të cilët më vonë
edhe këtu pushtohën nga Pellazgët Diminienë të ardhur nga Greqia.
Amukianët:
Pellazgët Amukianë rrjedhin nga Myrebetienët perendimor, të cilët rreth
4500 deri 4100 para Krishti Amukianët bien nën sundimin e Halafienëve
dhe pastaj të Sumerianëve të El Eubeid perveq të atyre qe shkuan dhe u
perzien më Semitët e Izraelit, për të formuar civilizimin ghashulianë të
qypave të zinjë të ilustruar. Ky civilizim do të shkatrrrohet pastaj
nga Semitët barinjë Kananeenë të ardhur nga shkretira e Arabisë dhe i
tërë regjioni u gjëndë në nomadizëm.
Pellazgët Diminianë:
Azianikë të ardhur nga Kan Hasan dhe Bejçesultan nê Anatolinë e jugut, rreth 4400 para krishti, dhe instalohên në Greqi.
Invadimi i Italisë së jugut, kultura e Serra Alto me qypa spirale, dhe
pastaj Indo Europianët nga veriu i greqisë e shkatrrojnë këtë civilizim.
Kardiatët;
Kardiotët, që bënin qypa mê vija tê pjerrta, janë një degë e ndarë nga
proto Seskelienët, të cilët e formuan kulturen e Mogulicës në veri të
Greqisë, në Shqipëri dhe Serbinë aktuale.
Pasi që ia arriten
të bëhën edhe lundrues, kulturen e tyre e hasim në Mesdheun meridional
sipas kultures sê qypave kardiale, me vija të pjerrta rreth 5100 para
krishti ku i gjejmi edhe në jug tê Italisë rreth 4900 para krishti.
Njihet tek keta popuj kultura e Guadonës, pasi që bënin shtëpiza tê
rrumbullakta tani i bënin katrore. nga druri dhe llaçi mê bykë.
Pas një kohe ndahen ne disa degtime;
Adriatët, Tirrenianët dhe Franko Iberikët.
Starçevienët:
Starçevienët, mori emrin kjo kultur nga një vendbanim i lashtë afer
Novi Sadit, janë dega e siperme e Seskelëve, si ata tê ardhur nga
Anatolia që jetonin në shtëpia katrore nga llaçi. Kur këta vendosen në
Europë kahë 6000 deri 5000 para krishti, duket se i kishin asimiluar
popujt e vjetër vendas; popujt e Lepenski Vir të cilët adhuronin
perendinë në form tê peshkut.
Te gjitha këto kultura shkatrrohën me invadimin e Pellazgëve rreth 4400-3500 para krishti.
Kardio Adriatët:Dinarikët
Adriato-Dianrikët janë një degë e kardienëve të cilët rreth 4000 para
krishti një pjes e ktyre Adriatëve të shtyrë nga Pellazgët lengilienë
dhe rubaneneve( kultures se qypave me pshtjella) Adriatët pushtojnë
Italinë e veriut ku pastaj keta shtyhen në lindje nga populli Lagozza,
të ardhur nga Franca rreth -3200 deri -2500 para krishti. Më vonë keta
popuj bien nën sundimin e Indo Europianëve proto latinëve të Remedellos
dhe të
Rinaldonës, fise ballkanike të Vuçedollit.
përgatiti për Rilindja= Ilire=Shqiptare Dardan Leka 2011
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire