02 octobre 2011

=Korrespondenca rreth Skenderbeut=

KORRESPONDENCA E SKENDERBEUT


Përgatiti dhe perktheu nga Laverdin 1592 për=Renesancen=ilire=shqiptare, Dardan Leka
*****************************************************
Vladisalasi, Mbreti i polakëve e i Hungarisë i dergon letër Skenderbeut,
Dukës së Shqipëtarve,

Pas shumë bredhjeve që perndia e ka shty deri sot këtë urim tonin të vonshëm, më ne fund gëzohem sot për ju dhe suksesin e dyfishtë te fitores suaj qe është një sukses jo vetem për shtetin tuaj por edhe per tere krishterimin, qe mevitytet tuaja dhe pasionin tuaj te madh kjo mbeshtetje e juaja i ipet republikes krishtiane me bekimin e perndis dhe vlerave tuaja. Sepse, të ju them të vertetën, disfata e kombit shqiptar ishte një plagë që ne na dhimbsej gjithnjë dhe ankoheshim, njësoj pa fjalë tjera, kur Gjon Kastrioti, babai yt, Princ me merita të medha, e i shtypur nga Murati e i trishtuar nga kjo botë më fatet e ngrata, nuk pati mundësi tua le juve në dor skeptrin e trashegimnis, si birit të tij nen sundimin e huaj. Perendis i pelqeu qe pati një fëmi si ju aqë fatlum; tjetër e mirë nuk i mbetej atij për ti dhuruar njerzimit, vetëm se të ju kishte parë për heren e fundit. Princ i kësaj botës, jeni i derguar në një çast fatal ku tani jo vetëm se tokat shqiptare dojenë te mbrojtura por edhe do marrin formen e dikurshme, të drejten dhe imunitetin e popujve që iu ishin shkëputur mbretnisë së Maqedonisë nga rrembimi Osman.

Sepse të heshti për gjërat që nga fëminija juaj dhe kunder deshires suaj ju kan munduar rëndë por duke besuar dita më ditë, ju keni marrur në mesin e barbarve një emër të Pavdekshëm !
Nuk ka gjë më të shkelqyer se kjo fitorja juaj që më admirim të madh kemi besuar qe ju do ta fitonit duke shpartalluar Ali Pashen më forcat e tij.

Mirëpo, ô Skenderbeg, tani të ipet një rast tepër i madh dhe i famshëm që më ndihmen e PerendisÊ e më një kshillim të admirueshëm ju solli në këto çaste të duhura e të vështiranë mbrojtje të krishterimit.Për ju është një rast i mirë që të hakmirreni kundër Sulltanit për padrejtsit e vjetra e të reja që ua ka bërë juve dhe gjithë shqiptarve, por edhe të gjithë dhunen qe ka bërë ndaj fès, nuk thëm që e ka shuar; se sot njashtu edhe ne jemi në të njejtën gjendje si ju, por nuk është vonë që të na ndihmoni më forcat tuaja fitimtare.

Keshtu janë te pajtimit të gjithë princat e Hungarisë dhe të polonisë, si dhe gjithënjerizit e mirë.Juliani, kardinali i shën-Ëngjullit, ju lutet si dhe katolikë tjerë, të bëhemi roje krishtianedhe se ka prane neve ketu ushtar te armatosur, tjetër gjë nukë presim vetëm shenjen tuaj.Këtë herë te sigurt, vetëm nëse ju e rrefyzoni këtë mundësi qe falas perendia na e dergon, ne do fitojmi dhe perfundojmi këtë luftë e ti largojmi turqit nga tokat e Europës qe ka kohë qe e pushtojnë. Nuk është nevoja më duket qe t'ju ngushtoj juve më këtë arsytim; qe po të mbrohet na sjellënderin driten dhelirinë !

TÊ kunderten; ta lemi, nuk mundem te parashohë se çka do behet ne te ardhmen me ne ! Si krishtian, na mungojnë keto detyrime ndaj tjetrit. Flaka na ka marrur tëgjithëve gati por asnjëri nuk mendon se do arrije edhe tek aji.

Shikojeni sot se në ç'farë gjendje duken grekët, po triballet(serbët) dhe tani gjendja ime?
Se ç'farë Iliade do thoshin pastaj për ne, pas te gjitha ketyre fjalëve qe i kemi durua deri me tani dhe ku rrezikohemi për çdo ditë ?

Kemi humbur princa te vlefshëm ne mbrojtje te Hungarisë në keto luftëra, ku nganjëhere një ushtri e tëra është zhdukur ! Ka aqë shumë familje në këtë mbretni që mbajnë zi, nëna e gra te veshura me të zeza. Perpos tyre kemi edhe princa tjerë te aleatve te te cilët gjendja është e njëjtë. Keshtuqë të pambrojtur vuajmi në të gjitha anët, prej të njejtit armik ! Sikurse ne vetë nuk dojmi te marrim frymë, për tu bërë viktim për të tjerët. Nuk e veçoj ketu vetëm Eugenin(papen) dhe Filipin e Burgonjës, të gjithë mundohen që ky samar te mos na bie vetëm mbi shpinën tonë. Njëri ketu na ka dergua Legatin e tij, kardinalin e Shën-Ëngjullit më të gjithë kreret e tij dhe mendihma te medha. Duka i Bugonjës më anijet e tij ka arritur deri në Galipolipengon me trimeri daljen e ushtrisë turke në Europë. Një tjetër shpres neve na vjen së shpejti, ndihma vullnetare e juaja si dhe vlerat tuaja na shtyn neve nga rrezikui pashmangshëm ku fati jonë i te gjithve na shtyn te veprojmi bashkërishtë. Mbi të gjitha, e di qe askush nuk e injoron pa pershtatshmërin tuaj në këtë ekspeditë, ne lutemi mos te ju vonoje.

Ju siguroj qe kjo ndihmë do ju sjelli nder dhe ju lus që kjo marrveshje mos te bienë mendje të ndonjë të ligut, te mbetet për tu ruajtur dinjiteti yn pergjithëmondhe do vijoje në të ardhmen për famen tuaj dhe arritjen deri në Madheshti !

Perendija ju ruajt.

Nga Buda, kryeqyteti yni, 4 Qershor 1444
Buri i parë: Spas Barletit

Perktheu nga Laverdin, botim i vitit 1592 për =Renesancen=ilire=shqiptare=Dardan Leka, 2008
********************************************************

Amurat Ottomani, mbreti i turqeve dhe Perandori i Lindjes, nuk i dergon asnjë pershendetje Skenderbeut !

Nderimet dhe te mirat e mija si nje djalit tim te madh ne zemren time qe me ke percjellur, pra nuk do te te kursehen o Skenderbeg, nga njerzit me ingrat.

Fjalet me mungojne qe t'ju flas ty, aqë eshte i madh krimi yt dhe mosrrespektimi qe ke ofenduar madherin time e gjithashtu dhe shpirtin tim, e pra, nuk po mundohem fare se çfare fjalesh te nxjerri per ty, po te themë, sherbetori imi...

Se asnjë gjuhë tjeter me te ashper nuk do ua zbus zemren tuaj te nje krenari e arroganti nga natyra qe ti nuk meriton fjalë te buta qe kan tejkaluar egersiren; e per te permendur rastin ate ditë kur te eshte ngritur frenezia e komoditeteve tuaja dhe nderi i qytetarve tuaj ne anen e Hungarve kundër ushtrise sime, do isha i knaqur, sikur te ma kishin prekur plagen qe ndoshta nje dite zemra do ti harroje; qe tradhtit e tmerrshme dhe shembuj tjere me nje guxim te padhimbshëm meritojne të mbyllen.

Kam menduar megjithate teper vonë qe ti tregoje ndodhit; frigohem se ky largim i juaj do te ju rrexoje papritmas me tere ate fortunen tuaj mbretnore; dhe kur te deshirojsh te vish ne pranimin e atij gabimi aqë te madh, ku per tani, nuk do gjesh as një ilaç ne veprimet tuaja te mbrapshta.
Mjaftë pra, me vjen keq per sjelljet tuaja; ti mjaftë e ke ngacmuar perandorin osmane me te pa drejte, dhe mjaft jam treguar i durueshem para nje gabimi te tillë !
Ti ke perfituar nga ushtria ime te me tradhtosh te Hungaret ?

Presish ti të mos denohesh në të gjitha ato qytete të Epirit qe i mbaj me marrveshje e kur ti ke vrarë garnizone të tera tê ushtris sime ?
Mendon ti se ke shpetuar nga ushtria e Ali Pashes qe e humbi me aqë thyerje e brutalitete para Hungarezve qe iu ndihmove, nen komanden tuaj, pastaj ke shkuar dhe ke larguar popullesine në Mesië(kosovë) te vjehrrit tim Brankoviç vetem pse ai nuk ju ka lejuar te kaloni atej ?

Eja ne vete njehere keto ditë, pra mos prit sa te zgjohet zemrimi im edhe më i madh! Ruaju ti nga keto kryqezimet tuaja të lehta se do vijnë të ju shpojnë apetitin tuaj të pa rregullt dhe të ju qoje deri të ajo pikë saqë sjellja jote të kthehët më e mjerueshme sa të kem edhe mëshirë nga urrejtja juaj.
Kujtohu ti njëherë së paku disa ditë, kujtoji të mirat e mija, që më keqardhje, më duhet ti permendi të mirat ndaj dikujt; që është shumë keq nga dikush të harrohën keto merita të së kaluares, por tani ta lëmi anash shëndetin e shpirtit tuaj, dhe pabesin që ke tek profeti Muhamet !

Në oborrin tim, kush ishte më i dashuri për mua se sa ti ?
Cili njeri, jo vetem nga te huajtë, nga intmët dhe ata privat, ishte më i pranueshëm se ti ?
Më ç'fare pritje dhe ushqim të mirë, që kur ti u solle tek unë, gati në femini, mora kujdesin që t'ju mësoj e të ju edukoj zakone e diciplinë duke ua rritur pa nderprerë virtytet tuja, në rritje nganjëhere më shperblim e herë më lutje dhe gjithëherë në ç'do kohë i shkelqyër në ushtri.

Mirëpo të kuptoj, dashuria për Atdhe ka mallëngjyër zemrën, për të cilën, po të ma kerkoje që t' ua ktheja, a mos isha ai që do t'a rrefyzoja ?

A të kujtohet, disa herë ta kam premtuar këtë ?
Ti ke dashur ta marrish më të keq se sa të prisje një të mirë prej meje.
Mbaje pra më deshirën e perendis dhe pa pelqimin tim !

Unë të betohem se do ti fali ofendimet tuaja të se kaluarës, jo për meritat tuaja të tanishme të pa vlefshme më këtë urrejtje publike, mirëpo më pelqen të kem kujtesën e dikurshme që sa e sa të mira keni marrur prej meje se, në ty kam parë bujari dhe guxim kur ishe i imi, sepse sherbimi juaj është i kahmotshem, gjithashtu sa ofendimi që kam marrur Krujën dhe tokat e babait tuaj të cilat më të keq e mashtrim ti i more, ne ti lejojmi më kusht që ti të na i kthejsh ato vënde që nuk ke të drejtë fare, të cilat i kam fituar më armë dhe më virtytet e mija !

Kushti tjetër është që ti t'ia kthejsh vjehërrit tim (serbë) pa afat të gjithë pasurin e plaqkitur në Misië (kosovë) dhe sa më shpejtë; nëse nuk kthehët kjo pasuri do e paguani më para dhe tërë jetën, është krim të sulmoni mikun tonë, poashtu dhe nëse ti ndihmon armiqët tanë !

Më këtë do te evitohet pergjithëmonë pamiqesija e turqve e nëse do të këtë vendë, sipas deshirës sime, as më pakë e as më shumë keshtu do të më duash më së miri (do të denohesh nga vetë pakujdesija juaj) do të kerkosh patjetër vend gjykimin kur guximi juaj dhe paramendimet tuaja të më hiqen nga mendja, ô hakmarrës i obstinuar e i perkryer !

Mjaftë e ke rrafur fuqinë tonë !

Ti e din se ç'farë force kam në anën time ?

Për të perfunduar, të lutëm, më shkruaj së paku se, cili është vendimi yt ?
Me Haradinin, agentin tonë sekret dhe besnikë, lirishtë mund të bisedosh nga i cili do të marrësh njohuri tjera që nuk kam dashur ti shpalosi në këtë letër.

Lamtumirë, je i këshilluar mirë nga Andrinopja, më 15 Qerrshor 1444.

 ****************************************************
Letër e Sulltan Mahometit, derguar Skenderbeut

Unë, Lartëmadherija, Emiri i Madh, Muhamet-Beg, i biri i Lartëmadherisë se tij Emirit te Madh Sulltan Murat-Begut, Skenderbeut, princit te Shqiptarve e të Epirotve, shëndet !

Unë nuk njohë, shumë i dashtuni Skenderbeg, miqësi më të lidheshme se ajo qe vjen nga miqësia engushtë; mbi te gjithat kur kjo lidhje është formuar që nga rinija, si në mes neshë, atëhere që ishe pengë tek i ati imi dhe qe ne te dy jetonim së bashku si vllëzër.

Dhe kur mendoj per ato momente te kendsheme te feminisë sonë, kur më kujtohen sherbimet e tuaja të shkelqyera, për te gjitha qe ke bër per te famshmen shtepi te Otomanit, për ngritjen e perandorisë sonë, ju pergezoj dhe per te ju vertetuar me duket se eshte nje detyr perandorake.
Asgjë nuk do me ishte më e kendshme per mua, e marr Perendin deshmitar, vetem qe t'ju shof perseri dhe te knaqem nga prezenca juaj.

Nëse trupat e forcave te mija keto ditë kan guxuar te pushtojnë Shtet e tuja dhe te shtrojnë dhunim, unë s'jam pergjegjes; ato kane vepruar pa urdherin tim dhe fitoret tuaja mbi ta nuk me kanë hidheruar fare.
Mirëpo ta lëmi këtë, për te ardhur ne marredhenjet tona te vjetra; se një bashkim i shenjtë paqësor do te na pajtonte pergjithëmon.
Pra, qe se si do te ishin bazat e aliancës sonë; Po të thëm, ta dini mirë se cilat janë pikat që udhezohet paqa më keto kushte.

Unë kerkoj qarkullim tê lirë nëpër tokat tuaja për trupat e mia, që shkojnë të luftojnë kundër Venedikasve; pastaj të më japish peng Gjonin, birin tuaj, për të cilin do kujdesm si për femiun tim; dhe më në fund, njerzit të mujne të bëjnë tregti lirishtë mes tyre.

Nese ti pranon, eja lirishtë tek une : pritja do jetë e rangut madhor !

Po, mbi besimin dhe fjalën e suverenit, do të benim marreveshje të besushme me juve për një paqe të pathyeshme; asnjëhere më vendi yt nuk do shqetësohet as nga ushtria ime e as nga tjetër kushi.

Për te tjerat, nëse keni ndonjë pytje për te bërë, apo për te "kthjellur dyshime"
drejtohu me plotë besim te derguarit tim Mustafas.

Dhënë në qytetin tonë perandorakë të Konstantinopojes "Më 6 Maj, 1461
Perktheu nga Laverdin 1592 për =Rilindjen=ilire=shqiptare, Dardan Leka,  2008 
***************************************
Pergjigjia e Skenderbeut në një letër derguar Sulltan Muhametit te II-të
Gjergj Kastrioti, i mbiquajturi Skenderbeg, princi i Epirotëve dhe i Shqipëtarve, ushtar i Jezu Krishtit,
për Muhametin, sundimtar i turqëve, shëndet.
Ne kemi marrur, shkelqsija e juaj, letrën tuaj të shënuar më plotë deshmi dhe miqësi.
Të larguar nga njeri tjetri prej një kohe të gjatë, ato ndjenja te perbashkëta, thua ti, ishte sikur një kllapë e rëndë, dhe tani don te zgjohesh për një aliancë intime te cilën unë e pranoj kerkesën tuaj më deshirë, mirëpo Jo të gjitha kushtet.
Keshtuqë, si aleat dhe mik i Venedikasëve, nuk mundëm, pa e thyer besen e dhënë në mungesen e dinjitetit tim, tu japi leje kalimin për ti sulmuar.
Kurse për t'jua dorzuar djalin tim peng që permes tij të bëni si një nyje të një lidhjes së re në mes nesh, zemra e një babait dhe të një nëne nuk do ju mund ti kundershtonin një sakrilegje të tillë; të vetmin fëmijë që Perendia na ka dhuruar e që është ende i moshës së re !

Mëgjithatë, do ishte një keqëberje e pa permirësueshme ndaj tij duke mos ia arritur qe ta rriti sipas dokeve dhe në fe të vendit te tij.
Mbetet tani vija relative e tregtis së lirë në mes dy vëndëve; më këtë, tërë Keshilli im dhe unë e pelqejmi më deshirë, sepse të dy popujt do të gjënin një përparsi.
Ti më fton gjithashu që t'ju vie për vizit "në plotëbesim" për të cimentuar një miqësi prej kohësh në vuajtje; falemenderoj shkeqesin tuaj !

Mjerishtë për mua, udhëtimi në Konstantinopoj, më perkujton shumë mbërresa, gjendja e qeveris sime nuk më mundëson; sepse nuk është e mjaftueshme që të mirrem më këtë komb shqiptar krenar, aqë të shëndrritshëm, aqë të pa mposhtur, aqë të pa nxituar për çlodhje.
 
Mirëpo kjo është edhe knaqësi tjetër, që do ta beja si të jetë e mundur.

Nga ana jonë, më 1 Qerrshor 1461 »


Perktheu për =Renesancen=ilire=shqiptare= Dardan Leka, 2008


=Korrespondenca e Skenderbeut=

KORRESPONDENCA E SKENDERBEUT


Përgatiti dhe perktheu nga Laverdin 1592 për=Renesancen=ilire=shqiptare, Dardan Leka
*****************************************************
Vladisalasi, Mbreti i polakëve e i Hungarisë i dergon letër Skenderbeut,
Dukës së Shqipëtarve,

Pas shumë bredhjeve që perndia e ka shty deri sot këtë urim tonin të vonshëm, më ne fund gëzohem sot për ju dhe suksesin e dyfishtë te fitores suaj qe është një sukses jo vetem për shtetin tuaj por edhe per tere krishterimin, qe mevitytet tuaja dhe pasionin tuaj te madh kjo mbeshtetje e juaja i ipet republikes krishtiane me bekimin e perndis dhe vlerave tuaja. Sepse, të ju them të vertetën, disfata e kombit shqiptar ishte një plagë që ne na dhimbsej gjithnjë dhe ankoheshim, njësoj pa fjalë tjera, kur Gjon Kastrioti, babai yt, Princ me merita të medha, e i shtypur nga Murati e i trishtuar nga kjo botë më fatet e ngrata, nuk pati mundësi tua le juve në dor skeptrin e trashegimnis, si birit të tij nen sundimin e huaj. Perendis i pelqeu qe pati një fëmi si ju aqë fatlum; tjetër e mirë nuk i mbetej atij për ti dhuruar njerzimit, vetëm se të ju kishte parë për heren e fundit. Princ i kësaj botës, jeni i derguar në një çast fatal ku tani jo vetëm se tokat shqiptare dojenë te mbrojtura por edhe do marrin formen e dikurshme, të drejten dhe imunitetin e popujve që iu ishin shkëputur mbretnisë së Maqedonisë nga rrembimi Osman.

Sepse të heshti për gjërat që nga fëminija juaj dhe kunder deshires suaj ju kan munduar rëndë por duke besuar dita më ditë, ju keni marrur në mesin e barbarve një emër të Pavdekshëm !
Nuk ka gjë më të shkelqyer se kjo fitorja juaj që më admirim të madh kemi besuar qe ju do ta fitonit duke shpartalluar Ali Pashen më forcat e tij.

Mirëpo, ô Skenderbeg, tani të ipet një rast tepër i madh dhe i famshëm që më ndihmen e PerendisÊ e më një kshillim të admirueshëm ju solli në këto çaste të duhura e të vështiranë mbrojtje të krishterimit.Për ju është një rast i mirë që të hakmirreni kundër Sulltanit për padrejtsit e vjetra e të reja që ua ka bërë juve dhe gjithë shqiptarve, por edhe të gjithë dhunen qe ka bërë ndaj fès, nuk thëm që e ka shuar; se sot njashtu edhe ne jemi në të njejtën gjendje si ju, por nuk është vonë që të na ndihmoni më forcat tuaja fitimtare.

Keshtu janë te pajtimit të gjithë princat e Hungarisë dhe të polonisë, si dhe gjithënjerizit e mirë.Juliani, kardinali i shën-Ëngjullit, ju lutet si dhe katolikë tjerë, të bëhemi roje krishtianedhe se ka prane neve ketu ushtar te armatosur, tjetër gjë nukë presim vetëm shenjen tuaj.Këtë herë te sigurt, vetëm nëse ju e rrefyzoni këtë mundësi qe falas perendia na e dergon, ne do fitojmi dhe perfundojmi këtë luftë e ti largojmi turqit nga tokat e Europës qe ka kohë qe e pushtojnë. Nuk është nevoja më duket qe t'ju ngushtoj juve më këtë arsytim; qe po të mbrohet na sjellënderin driten dhelirinë !

TÊ kunderten; ta lemi, nuk mundem te parashohë se çka do behet ne te ardhmen me ne ! Si krishtian, na mungojnë keto detyrime ndaj tjetrit. Flaka na ka marrur tëgjithëve gati por asnjëri nuk mendon se do arrije edhe tek aji.

Shikojeni sot se në ç'farë gjendje duken grekët, po triballet(serbët) dhe tani gjendja ime?
Se ç'farë Iliade do thoshin pastaj për ne, pas te gjitha ketyre fjalëve qe i kemi durua deri me tani dhe ku rrezikohemi për çdo ditë ?

Kemi humbur princa te vlefshëm ne mbrojtje te Hungarisë në keto luftëra, ku nganjëhere një ushtri e tëra është zhdukur ! Ka aqë shumë familje në këtë mbretni që mbajnë zi, nëna e gra te veshura me të zeza. Perpos tyre kemi edhe princa tjerë te aleatve te te cilët gjendja është e njëjtë. Keshtuqë të pambrojtur vuajmi në të gjitha anët, prej të njejtit armik ! Sikurse ne vetë nuk dojmi te marrim frymë, për tu bërë viktim për të tjerët. Nuk e veçoj ketu vetëm Eugenin(papen) dhe Filipin e Burgonjës, të gjithë mundohen që ky samar te mos na bie vetëm mbi shpinën tonë. Njëri ketu na ka dergua Legatin e tij, kardinalin e Shën-Ëngjullit më të gjithë kreret e tij dhe mendihma te medha. Duka i Bugonjës më anijet e tij ka arritur deri në Galipolipengon me trimeri daljen e ushtrisë turke në Europë. Një tjetër shpres neve na vjen së shpejti, ndihma vullnetare e juaja si dhe vlerat tuaja na shtyn neve nga rrezikui pashmangshëm ku fati jonë i te gjithve na shtyn te veprojmi bashkërishtë. Mbi të gjitha, e di qe askush nuk e injoron pa pershtatshmërin tuaj në këtë ekspeditë, ne lutemi mos te ju vonoje.

Ju siguroj qe kjo ndihmë do ju sjelli nder dhe ju lus që kjo marrveshje mos te bienë mendje të ndonjë të ligut, te mbetet për tu ruajtur dinjiteti yn pergjithëmondhe do vijoje në të ardhmen për famen tuaj dhe arritjen deri në Madheshti !

Perendija ju ruajt.

Nga Buda, kryeqyteti yni, 4 Qershor 1444
Buri i parë: Spas Barletit

Perktheu nga Laverdin, botim i vitit 1592 për =Renesancen=ilire=shqiptare=Dardan Leka, 2008
********************************************************

Amurat Ottomani, mbreti i turqeve dhe Perandori i Lindjes, nuk i dergon asnjë pershendetje Skenderbeut !

Nderimet dhe te mirat e mija si nje djalit tim te madh ne zemren time qe me ke percjellur, pra nuk do te te kursehen o Skenderbeg, nga njerzit me ingrat.

Fjalet me mungojne qe t'ju flas ty, aqë eshte i madh krimi yt dhe mosrrespektimi qe ke ofenduar madherin time e gjithashtu dhe shpirtin tim, e pra, nuk po mundohem fare se çfare fjalesh te nxjerri per ty, po te themë, sherbetori imi...

Se asnjë gjuhë tjeter me te ashper nuk do ua zbus zemren tuaj te nje krenari e arroganti nga natyra qe ti nuk meriton fjalë te buta qe kan tejkaluar egersiren; e per te permendur rastin ate ditë kur te eshte ngritur frenezia e komoditeteve tuaja dhe nderi i qytetarve tuaj ne anen e Hungarve kundër ushtrise sime, do isha i knaqur, sikur te ma kishin prekur plagen qe ndoshta nje dite zemra do ti harroje; qe tradhtit e tmerrshme dhe shembuj tjere me nje guxim te padhimbshëm meritojne të mbyllen.

Kam menduar megjithate teper vonë qe ti tregoje ndodhit; frigohem se ky largim i juaj do te ju rrexoje papritmas me tere ate fortunen tuaj mbretnore; dhe kur te deshirojsh te vish ne pranimin e atij gabimi aqë te madh, ku per tani, nuk do gjesh as një ilaç ne veprimet tuaja te mbrapshta.
Mjaftë pra, me vjen keq per sjelljet tuaja; ti mjaftë e ke ngacmuar perandorin osmane me te pa drejte, dhe mjaft jam treguar i durueshem para nje gabimi te tillë !
Ti ke perfituar nga ushtria ime te me tradhtosh te Hungaret ?

Presish ti të mos denohesh në të gjitha ato qytete të Epirit qe i mbaj me marrveshje e kur ti ke vrarë garnizone të tera tê ushtris sime ?
Mendon ti se ke shpetuar nga ushtria e Ali Pashes qe e humbi me aqë thyerje e brutalitete para Hungarezve qe iu ndihmove, nen komanden tuaj, pastaj ke shkuar dhe ke larguar popullesine në Mesië(kosovë) te vjehrrit tim Brankoviç vetem pse ai nuk ju ka lejuar te kaloni atej ?

Eja ne vete njehere keto ditë, pra mos prit sa te zgjohet zemrimi im edhe më i madh! Ruaju ti nga keto kryqezimet tuaja të lehta se do vijnë të ju shpojnë apetitin tuaj të pa rregullt dhe të ju qoje deri të ajo pikë saqë sjellja jote të kthehët më e mjerueshme sa të kem edhe mëshirë nga urrejtja juaj.
Kujtohu ti njëherë së paku disa ditë, kujtoji të mirat e mija, që më keqardhje, më duhet ti permendi të mirat ndaj dikujt; që është shumë keq nga dikush të harrohën keto merita të së kaluares, por tani ta lëmi anash shëndetin e shpirtit tuaj, dhe pabesin që ke tek profeti Muhamet !

Në oborrin tim, kush ishte më i dashuri për mua se sa ti ?
Cili njeri, jo vetem nga te huajtë, nga intmët dhe ata privat, ishte më i pranueshëm se ti ?
Më ç'fare pritje dhe ushqim të mirë, që kur ti u solle tek unë, gati në femini, mora kujdesin që t'ju mësoj e të ju edukoj zakone e diciplinë duke ua rritur pa nderprerë virtytet tuja, në rritje nganjëhere më shperblim e herë më lutje dhe gjithëherë në ç'do kohë i shkelqyër në ushtri.

Mirëpo të kuptoj, dashuria për Atdhe ka mallëngjyër zemrën, për të cilën, po të ma kerkoje që t' ua ktheja, a mos isha ai që do t'a rrefyzoja ?

A të kujtohet, disa herë ta kam premtuar këtë ?
Ti ke dashur ta marrish më të keq se sa të prisje një të mirë prej meje.
Mbaje pra më deshirën e perendis dhe pa pelqimin tim !

Unë të betohem se do ti fali ofendimet tuaja të se kaluarës, jo për meritat tuaja të tanishme të pa vlefshme më këtë urrejtje publike, mirëpo më pelqen të kem kujtesën e dikurshme që sa e sa të mira keni marrur prej meje se, në ty kam parë bujari dhe guxim kur ishe i imi, sepse sherbimi juaj është i kahmotshem, gjithashtu sa ofendimi që kam marrur Krujën dhe tokat e babait tuaj të cilat më të keq e mashtrim ti i more, ne ti lejojmi më kusht që ti të na i kthejsh ato vënde që nuk ke të drejtë fare, të cilat i kam fituar më armë dhe më virtytet e mija !

Kushti tjetër është që ti t'ia kthejsh vjehërrit tim (serbë) pa afat të gjithë pasurin e plaqkitur në Misië (kosovë) dhe sa më shpejtë; nëse nuk kthehët kjo pasuri do e paguani më para dhe tërë jetën, është krim të sulmoni mikun tonë, poashtu dhe nëse ti ndihmon armiqët tanë !

Më këtë do te evitohet pergjithëmonë pamiqesija e turqve e nëse do të këtë vendë, sipas deshirës sime, as më pakë e as më shumë keshtu do të më duash më së miri (do të denohesh nga vetë pakujdesija juaj) do të kerkosh patjetër vend gjykimin kur guximi juaj dhe paramendimet tuaja të më hiqen nga mendja, ô hakmarrës i obstinuar e i perkryer !

Mjaftë e ke rrafur fuqinë tonë !

Ti e din se ç'farë force kam në anën time ?

Për të perfunduar, të lutëm, më shkruaj së paku se, cili është vendimi yt ?
Me Haradinin, agentin tonë sekret dhe besnikë, lirishtë mund të bisedosh nga i cili do të marrësh njohuri tjera që nuk kam dashur ti shpalosi në këtë letër.

Lamtumirë, je i këshilluar mirë nga Andrinopja, më 15 Qerrshor 1444.

 ****************************************************
Letër e Sulltan Mahometit, derguar Skenderbeut

Unë, Lartëmadherija, Emiri i Madh, Muhamet-Beg, i biri i Lartëmadherisë se tij Emirit te Madh Sulltan Murat-Begut, Skenderbeut, princit te Shqiptarve e të Epirotve, shëndet !

Unë nuk njohë, shumë i dashtuni Skenderbeg, miqësi më të lidheshme se ajo qe vjen nga miqësia engushtë; mbi te gjithat kur kjo lidhje është formuar që nga rinija, si në mes neshë, atëhere që ishe pengë tek i ati imi dhe qe ne te dy jetonim së bashku si vllëzër.

Dhe kur mendoj per ato momente te kendsheme te feminisë sonë, kur më kujtohen sherbimet e tuaja të shkelqyera, për te gjitha qe ke bër per te famshmen shtepi te Otomanit, për ngritjen e perandorisë sonë, ju pergezoj dhe per te ju vertetuar me duket se eshte nje detyr perandorake.
Asgjë nuk do me ishte më e kendshme per mua, e marr Perendin deshmitar, vetem qe t'ju shof perseri dhe te knaqem nga prezenca juaj.

Nëse trupat e forcave te mija keto ditë kan guxuar te pushtojnë Shtet e tuja dhe te shtrojnë dhunim, unë s'jam pergjegjes; ato kane vepruar pa urdherin tim dhe fitoret tuaja mbi ta nuk me kanë hidheruar fare.
Mirëpo ta lëmi këtë, për te ardhur ne marredhenjet tona te vjetra; se një bashkim i shenjtë paqësor do te na pajtonte pergjithëmon.
Pra, qe se si do te ishin bazat e aliancës sonë; Po të thëm, ta dini mirë se cilat janë pikat që udhezohet paqa më keto kushte.

Unë kerkoj qarkullim tê lirë nëpër tokat tuaja për trupat e mia, që shkojnë të luftojnë kundër Venedikasve; pastaj të më japish peng Gjonin, birin tuaj, për të cilin do kujdesm si për femiun tim; dhe më në fund, njerzit të mujne të bëjnë tregti lirishtë mes tyre.

Nese ti pranon, eja lirishtë tek une : pritja do jetë e rangut madhor !

Po, mbi besimin dhe fjalën e suverenit, do të benim marreveshje të besushme me juve për një paqe të pathyeshme; asnjëhere më vendi yt nuk do shqetësohet as nga ushtria ime e as nga tjetër kushi.

Për te tjerat, nëse keni ndonjë pytje për te bërë, apo për te "kthjellur dyshime"
drejtohu me plotë besim te derguarit tim Mustafas.

Dhënë në qytetin tonë perandorakë të Konstantinopojes "Më 6 Maj, 1461
Perktheu nga Laverdin 1592 për =Rilindjen=ilire=shqiptare, Dardan Leka,  2008 
***************************************
Pergjigjia e Skenderbeut në një letër derguar Sulltan Muhametit te II-të
Gjergj Kastrioti, i mbiquajturi Skenderbeg, princi i Epirotëve dhe i Shqipëtarve, ushtar i Jezu Krishtit,
për Muhametin, sundimtar i turqëve, shëndet.
Ne kemi marrur, shkelqsija e juaj, letrën tuaj të shënuar më plotë deshmi dhe miqësi.
Të larguar nga njeri tjetri prej një kohe të gjatë, ato ndjenja te perbashkëta, thua ti, ishte sikur një kllapë e rëndë, dhe tani don te zgjohesh për një aliancë intime te cilën unë e pranoj kerkesën tuaj më deshirë, mirëpo Jo të gjitha kushtet.
Keshtuqë, si aleat dhe mik i Venedikasëve, nuk mundëm, pa e thyer besen e dhënë në mungesen e dinjitetit tim, tu japi leje kalimin për ti sulmuar.
Kurse për t'jua dorzuar djalin tim peng që permes tij të bëni si një nyje të një lidhjes së re në mes nesh, zemra e një babait dhe të një nëne nuk do ju mund ti kundershtonin një sakrilegje të tillë; të vetmin fëmijë që Perendia na ka dhuruar e që është ende i moshës së re !

Mëgjithatë, do ishte një keqëberje e pa permirësueshme ndaj tij duke mos ia arritur qe ta rriti sipas dokeve dhe në fe të vendit te tij.
Mbetet tani vija relative e tregtis së lirë në mes dy vëndëve; më këtë, tërë Keshilli im dhe unë e pelqejmi më deshirë, sepse të dy popujt do të gjënin një përparsi.
Ti më fton gjithashu që t'ju vie për vizit "në plotëbesim" për të cimentuar një miqësi prej kohësh në vuajtje; falemenderoj shkeqesin tuaj !

Mjerishtë për mua, udhëtimi në Konstantinopoj, më perkujton shumë mbërresa, gjendja e qeveris sime nuk më mundëson; sepse nuk është e mjaftueshme që të mirrem më këtë komb shqiptar krenar, aqë të shëndrritshëm, aqë të pa mposhtur, aqë të pa nxituar për çlodhje.
 
Mirëpo kjo është edhe knaqësi tjetër, që do ta beja si të jetë e mundur.

Nga ana jonë, më 1 Qerrshor 1461 »


Perktheu për =Renesancen=ilire=shqiptare= Dardan Leka, 2008

 


Murati kerrcnon Skenderbeun....