Qytetrimi i Vinçës

Qytetrimi i Vinçës

Një dritë e re ka shkelqyer së fundi në "Europen e vjetër", në nëntor 2007, kur u njoftua se gërmimet në një vendbanim të lashtë në jug të Serbisë kishin zbuluar praninë e një furre të përdorur për shkrirjen e metaleve. Në këtë furrë janë gjetur mjete të ndryshme: një daltë dhe çekan prej bakrit me dy koka dhe një sëpatë. Më e rëndësishmja është se keto objekte metalike te gjthat janë bërë këtu në këtë furrë.

Gërmimet kanë zbuluar edhe një seri të madhe të statujave. Arkeologu Julka Kuzmanoviç-Cvetkoviq theksoi se "sipas figurinave, kemi gjetur gra të reja te veshura bukur, si vajzat e sotme që mbajnë mini-funde, dhe më bylyzykë në krahët e tyre.

Fisi i kësaj kolonie të panjohur që kanë jetuar në mes të 5400 dhe 4700 para erës sonë në një siperfaqe prej më se 120-hektarësh në atë që është zbuluar deri më tani në Ploçnikë, e njihnin tregtinë artizanale artin dhe metalurgjinë. Gërmimet gjithashtu siguroi në një kuptim më të mirë të Evropes së lashtë: për shembull, në afërsi të vendbanimit, është zbuluar burim termal, mund të jetë dëshmi e një stacioni termal më të vjetër në Evropë. Shtepit ishin të pajisura më stufa dhe kishte vrima të veçanta për plehra, ndërsa të vdekurit i varrosnin në një varrezë të rregullt. Njerëzit flinin në dyshek të bërë prej leshit të deleve, bënin dhe veshjet tjera, rroba nga lini si dhe nga lëkura të kafshëve të mbajtura. Komuniteti ishte gjithashtu veçanërisht i pasionuar pas objekteve të fëmijëve, janë gjetur lodra të tilla ku reprezentonin kafshë të vogla të punuara nga balta, projektuar ndoshta nga fëmijët në pushimore të tyre ?

Këtu pra shohim vetëm këta dy shembuj të cilët dëshmojnë për civilizimin e lashtë mijvjeçar të Evropës së Vjetër mijëra vjet përpara civilizimeve te fqinjëve të saj. Pra, Evropa e vjetër është një kulturë e harruar, ashtu si dhe e ka thënë Richard Rudgeley: "Evropa e vjetër ishte para ardhëse e zhvillimit kulturor dhe shkalles së një civilizimit të persosur në lashtësi, në vend se të ishte humbur në valët me ndonjë ngjarje kataklizmike apo gjeologjike, ky civilizim humbi nga valët e fiseve pushtuese te ardhura nga Lindja. Rudgeley argumenton më tej se kur përballemi me "pamjet e papritura të civilizimit të Sumerëve dhe gjetkë, ai thotë se ne nuk duhet të shikojmë tek qytetërimet jashtë toksore apo Atlantët, por të një civilizimit të Europës së Vjetër", një civilizim të cilin bota duket se e ka injorua deri më sot, dhe ne vetëm mund ta pyesm vehten pse ?

Qytetërimi Sumerianë ishte i përcaktuar në kultivimin e bimëve dhe në zbutjen e kafshëve shtepiake, njerëzit të cilët jetojnin një jetë të ulët në masa të mëdhaja, sidomos në fshatra apo qytete, me një lloj autoriteti qendror. Me këtë përkufizim të qytetërimit, është e qartë se ky qytetrim nuk ka filluar në Sumer, por në Evropën e Vjetër. Evropa e vjetër ishte një kulturë neolitike, e cila mvarej nga bujqësia dhe mbarështimit të kafshëve shtëpiake. Kafshët më të zakonshme në familje ishin bagëti, dhi edhe pse të vogla, si dhe delet dhe derrat kanë qenë gjithashtu të shumta. Ata kultivuan edhe lloje të grurit më pjellor nga parahistoria që kishte edhe një ekonomi të tregut: një tepricë të produkteve e ka çuar në rritjen e tregtisë me vendet fqinje, të cilat furnizohen xham vullkanik, kripë ose më gjë sedne dekorative.

Në fakt, ata nuk ishin me të vërtetë një " qytetrim neolitike" por ata ishin edhe më përpara kohës së tyre në rajonin e Bela Vodes dhe Rudna Glava në si dhe në shpellat natyrale, pra banorët e Vinçës erdhen në kontakt me minerale bakri që ata kishin filluar ti japin formen me zjarr, fillimisht vetëm për objekte dekorative (rruaza dhe rrathë). Ata ishin më tepër të "Epokës së Bronzit" se sa të "Epokes së Gurit" kur në të njëjten kohë, pjesa tjetër e Evropës dhe e Lindjes së Mesme, nuk ishte hy ende as në "Epokën e qytetërimit të Gurit."

Një shkencëtare, tashmë e njohur, Marija Gimbutas, theksoi rëndësinë e lashtësisë së kësaj Evropës së Vjetër, aq shumë sa që e konsideron atë Europë të dikurshme të ketë shkuar shumë largë. Ajo interpreton se ky qytetërim i vjetër i Evropës si të Perendeshave, një koncept që ka marrur një jetë ne vete në industrinë moderne të Epokes së Re, e cila shtrihet përtej këtyre kufijve të saj. Gimbutas vetë mund të kishte imagjinuar. Bernard Wailes thotë se si Gimbutas ishte "jashtëzakonisht e ditur, por jo edhe aqë e mirë në analizën kritike ... Ajo mbledhi të gjitha të dhënat, atëherë del në përfundim, pa ndonjë argument të ndërhyjës ku shumica prej nesh kanë tendencë për të thëne; oh Perëndia ime, këtu vjenë Marija përsëri ". Por të gjithë janë dakord se themelet e saj janë të ngurta, dhe kjo është ajo që ne ndërtuamë.

Gimbutas e daton qytetërimin e Vjetër të Evropës para 6500 vitesh ose 3500-3200 para krishti ku pastaj i tërë rajoni u muar nga pushtuesit Indo-evropianë. Vendasit mund të bënin dy gjëra: të qëndrojnë në vendin e tyre dhe të pajtohën nga mësuesit e rinjë, ose të emigrojnë në kërkim të tokave të reja. Duket se njerëzit e "Europes së vjetër" kanë zgjedhur që: disa shkuan në kërkim të një strehe në jug, në brigjet e detit Egje, dhe më gjerë. Harald Haarmann ka identifikuar si përgjegjëje të rritjës së kulturës se ashtu-quajtur të Cikladës dhe Kretës, pra civilizimit Egjeanë ku kolonët e ri arrijtën rreth 3200 para krishti.

Sipas mendimit të Marija Gimbutas, dallimi në mes të Evropës së Vjetër dhe indo-evropianëve ishte më tepër se ardhja e një pushtuesi tjetër. Në interpretimet e saja, Evropa e Vjetër ishte paqësore, kurse Indo-Europianët ishin meshkuj dhe luftëtar.

Sot, nëpërmjet objekteve të kulturës së Vinçës hap dritaret e muzeve të ndryshme, si më qeramika te bukura, të një niveli artistik dhe teknologjik që nuk përputhet nga kulturat e tjera për mijëvjeçarët e epokes së Neolitit fare.. Besohet se shkrimi i tyre kishte lindur e të shkruhet si shenjtë. Ashtu si në Kretë, ata ishin një komb paqësor, pallatet e Kretës nuk ishin të një cilësije mbrojtëse por zbukurimi.

Objektet nga kultura e Vinçës tregojnë gjithashtu se kishin një jetë të thellë shpirtërore. Objektet e kultit të përfshira nga figurinat e shumta, si dhe mbi enët e flijimit, antropomorfe dhe enët zomorfike. Kur vrejmi se numri i këtyre enëve dhe figurinave më shumë se 1000, e tejkalon numrin e përgjithshëm të figurinave të gjetura në rajonin e Egjeut e të Greqisë, ne vetëm mund të pyesim veten pse Evropa e vjetër nuk është e njohur sa duhet sot?

Jeta u shfaq në këto objekte, si për të personifikuar ciklin e lindjes dhe vdekjes së natyrës, me dëshirën e njeriut për të marrë simpatinë për hir te natyrës apo për të qetësuar mbijetesën.

I njëjti gabim është bërë edhe në Maltë, ku statuja te lashta prej disa brezave që

janë interpretuar si statuja të "Nëna mbretnesh" ndërsa mendimtarët alternativë si Joseph Ellul vuri në dukje se nuk kishte asgjë në mënyrë specifike femërore në lidhje me këto statuja, ata treguan përmes këtyre figurinave një hyjni, që mund të jetë mashkull apo femër. Kohët e fundit, pikëpamjet e Ellul janë ndarë edhe nga ekspertë të tjerë në Maltë, si Dr.Caroline Malone, e cila argumentoi se, teoria e tempujve Malteze ishte ngritur si pjesë e një kulture më vlera të adhurimit të perëndeshës së tyre. Sipas tij, shoqëria malteze prehistorike ka qenë relativishtë e qëndrueshëme, i perkiste një komuniteti bujqësore, që jetonin në një ishull më një popullsi intensive, ku festonin ciklët e jetës, ritet e kalimit të tranzicionit në mes të fazave të ndryshme të jetës së tyre si dhe ndarjës nga jeta dhe ringjalljës, fertilitetit, paraardhësve, të gjitha në një kontekst kozmologjik, edhe më shumë se tek Evropa e Vjetër në Vinça.

Rreth 3200 para krishti, si e cekem kulturën e Evropës së vjetër e kanë bartur në Egje dhe Kretë. Sot egjeenët konsiderohen si origjina e civilizimit Minoan, por në një dimension që disa dijetarë kanë përfshirë në shkrimet e tyre mbi Minoanët, në vend që të zgjedhnin se në Kretë ishte një tjetër " çendër e civilizimit, Gimbutas thotë se "civilizimi që lulëzoi në Evropën qendrore midis 6500 dhe 3500 para krishti dhe 1450 në Kretë, gëzonte një periudhë të gjatë të jetës së qetë pa ndërprerje." Motive të tilla si gjarpër, ndërthurur me zogjë, bletë dhe flutura, me model të veçantë të sëpatave të dyfishta, keto shenja ngjajshmerije mund të gjenden edhe në Evropën e vjetër si keto në Kretë. Por prova më e mirë është në të shkruarit e Evropës së vjetër dhe Lineari i njohur i Kretës.

Gjithashtu është e qartë se kontaktet mes Sumerëve dhe Evropës së Vjetër kanë ekzistuar qysh në kohën e kulturës së Ubaidit, të Eridus, vend që frymëzoi aq Sitshin në formulimin e tij të teorisë Annunaki dhe identifikimin e këtyre statujave si "Nephilim=Nefillim. Kultura Ubaid është përafërsisht 4500 vite para krishti dhe se ne nuk duhët ndoshta të shkojmi aqë larg sa të arrijmi në përfundimin se, Sumerët ishin fëmijët e Evropës së vjetër, ku të dy kulturat qartë njihnin njëra-tjetren. Në të vërtetë, në vitët e fundit, objekte të vjetra evropiane janë zbuluar edhe në jug të Francës, duke sugjeruar se qytetërimi i Evropës së vjetër, jo vetëm që udhëtoi në Lindje, por edhe në Perëndim. 

Ndoshta ne duhet të njohim edhe qytetrimin megalitik Por jo, me sa duket, ende nuk kemi marrur guximin për ta rrotulluar këtë guri !